Saçlar, kişiliği, gençliği ve güzelliği yansıtan fiziksel özelliklerimizdendir. Saçların kaybı, imajımızı etkiler ve ciddi psikolojik stres yaratır. Saç dökülmesinin birçok tipi ve nedeni mevcuttur. Her yaş ve cinsiyette, farklı saç dökülmesi tipleriyle karşılaşabiliriz. Saç dökülmesinin tedavisi; ancak, tipi ve nedeni doğru bir şekilde saptanabildiğinde mümkündür.
Kalıtımsal saç dökülmesi
Hem kadın hem de erkeklerde saç dökülmesinin en sık nedenidir. “Androgenetik” saç dökülmesi olarak da adlandırılır. Androjen hormonunun etkisiyle oluşur. Bu dökülmeye yol açan genler, anne ya da baba tarafından geçiş gösterebilir. Androgenetik saç dökülmesi erkeklerde daha sık görülür. Bu tipteki dökülme, 50 yaş civarındaki erkeklerin %50 sinde mevcuttur. Kadınlarda menapozla birlikte artmaktadır. Kadınlarda ve erkeklerde farklı şekillerde ortaya çıkar. Erkeklerde tipik olarak, alın köşeleri ve/veya tepe bölgesindeki saçlar incelerek dökülür. Alın-saçlı deri çizgisi geriye çekilir. Kadınlarda ise, alın-saçlı deri çizgisinde geri çekilme olmaksızın, tepe bölgesinde saçlar kısmi olarak incelip dökülür. Androgenetik saç dökülmesi olan kadınlarda, mensturasyon düzensizliği, akne, aşırı kıllanma ve obezite gibi belirtiler varsa, altta “polikisitik over hastalığı” gibi hormonal hastalıklar araştırılmalıdır.
Tepkisel saç dökülmesi
Saç dökülmesinin sık rastlanan tiplerinden birisidir. Bu tipteki dökülme özellikle kadınlarda sık görülür. Günlük olarak ortalama 100-150 saç telinin dökülmesi normal kabul edilmektedir. Tepkisel saç dökülmesinde ise günlük dökülen saç 150-400 kadardır. Hem tepe hem de ense bölgesinden yaygın saç kaybı olur. Belirgin bir saç seyrelmesi görülmeyebilir. Ancak, saçların %25 den fazlasında kayıp olursa seyreklik dikkat çekmeye başlar. Bu tipteki saç dökülmesinde saçlarda incelme görülmez. Alın-saçlı deri çizgisi geriye çekilmez. Saçlı deri normal görünümde olup herhangi bir deri hastalığı ya da nedbe dokusuna rastlanmaz. Tepkisel saç dökülmesi, genellikle 1-6 ay önceki fizyolojik, metabolik veya psikolojik bir stres nedeniyle oluşur. Kendiliğinden ve genellikle 6 ay içinde düzelir. Dökülen saçların yerinde yeniden saç büyümeye devam eder.
- Ateşli bir hastalık, ağır bir enfeksiyon, büyük çaplı bir cerrahi operasyon, hızlı kilo kaybı ve beslenme yetersizlikleri, gebelik ve doğum gibi tetikleyici faktörler olabilir.
- Demir eksikliği, tepkisel saç dökülmesinin özellikle kadınlarda sık rastlanan bir nedenidir.
- Tiroid hastalıkları, ileri evredeki kanserler, romatolojik hastalıklar, böbrek ve karaciğer yetmezliklerine bağlı olarak gelişebilir.
- Bazı ilaçların kullanımı (epilepsi ilaçları, doğum kontrol hapları, tiroid ilaçları, kan sulandırıcı ilaçlar, yağ düşürücü ilaçlar ve isotretinoin gibi) tepkisel saç dökülmesine neden olabilir.
- Birkaç ay önce yaşanan yoğun psikolojik bir stres (aileden birinin kaybı, boşanma ve işten çıkarılma gibi) sorumlu olabilir.
Saç Kıran
Saçlar ve/vcya vücut kıllarında dökülme nedeni olan bir hastalıktır. “Alopesi areata” olarak adlandırılır. Bu hastalıkta, genellikle para şeklindeki sınırlı bir alanda saç kaybı görülür. Bazen daha yaygın bir dökülme de olabilir. Saçkıran gelişiminde kalıtım, otoimmünite ve psikolojik stres gibi faktörler sorumludur.
Nedbe dokulu (Skatrisyel) saç dökülmesi
Bu dökülme tipinde, saç kaybı olan bölgede nedbe dokusu görülür. Saçlı derinin bazı kronik deri hastalıklarında kıl köklerinde kalıcı hasar ve nedbe dokusu gelişir. Ayrıca, yanıklar, travmalar, önceki cerrahi işlemler saçlı deride nedbe dokusuyla sonuçlanabilir. Takıntılı bir şekilde saç çekme (trikotilomani ) ve saçların çok sıkı bir şekilde toplanması (at kuyruğu, saça bitişik örgü) gibi nedenler skatrisyel saç dökülmesine yol açabilir. Skatrisyel saç dökülmesine neden olan deri hastalığı aktif olarak görülebildiğinde alınan deri biyopsisi tanı koydıurucu özellikte olabilir. Bu hastalığın erken dönemde tedavisi saç dökülmesinin seyrini olumlu yönde etkileyecektir.